در سپتامبر ۲۰۱۳، سه ماه بعد از انتخاب روحانی، تهران پیشنهاد صلحی به آنکارا ارائه کرد که در مشورت با قاسم سلیمانی تهیه شده بود.
این پیشنهاد شامل آتشبس، تشکیل دولت وحدت ملی، و اصلاح قانون اساسی با هدف کاهش قدرت رییسجمهور میشد. مهمتر از آن این بود که بعد از آن انتخابات ریاست جمهوری و مجلس تحت نظارت سازمان ملل برگزار میشد.
ظریف و داوداغلو چند ماه بر سر این برنامه مذاکره کردند اما نهایتاً بر سر نقش آیندهی بشار اسد به جایی نرسیدند.
ظریف به تهیهکنندگان گزارش گفته «ما سر همهی جزییات توافق کردیم، غیر از بخش نهایی برنامه که حرف از انتخابات تحت نظارت سازمان ملل میزد. رهبران ترکیه میخواستند اسد از شرکت منع شود. من گفتم که این نباید در انتخابات با نظارت بینالمللی مایهی نگرانی باشد، مخصوصاً اگر همانطور که ترکیه میگوید، اسد کارنامهای ضعیف و طرفدارانی در اقلیت دارد. اما داوداغلو این را رد کرد، و تلاشهایمان به جایی نرسید».
عبدالله گل، رییسجمهور وقت ترکیه، به تهیهکنندگان گزارش گفته «دولت ما در آن زمان توافق با ایران را پیگیری نکرد، چون فکر میکرد چند ماه بعد اسد سرنگون خواهد شد».
گزارش میگوید «از دید آنکارا، شکستهای اسد در میدان جنگ یا نیاز به سازش را از بین میبرد یا شرایط توافق را بهتر میکرد».
گزارش در ادامه میگوید بعد از کودتای ناموفق ترکیه در سال گذشته هم ایران و ترکیه به میز مذاکره برگشتند و اگر چه همچنان بر سر سرنوشت اسد توافق نداشتند، اما روی موضوعات دیگر تمرکز کردند.
این دور مذاکرات هم با تصمیم ترکیه مبنی بر ورود نظامی به سوریه بدون اطلاع ایران به جایی نرسید...
این صرفاُ سند دیگری بر این ادعاست که این ایران و قاسم سلیمانی نبودند که جنگ را ادامه دادند.
جنگ سوریه میتوانست و باید خیلی زودتر و با کشتههایی بسیار کمتر تمام میشد، اما تصور پیروزی حامیان شورشیان مانعش شد.
حالا با سقوط حلب و نمایش اراده و قدرت روسیه و ایران در پایان دادن جنگ به هر قیمت ممکن، شورشیها و حامیانشان چه چیزی برای مذاکره در دست دارند؟ چه امتیازی میتوانند به مسکو و دمشق و تهران بدهند که توافق پایان جنگ هر چه زودتر امضا شود و بشار اسد هم از شرکت در انتخابات بعدی منع شود؟ هیچ.
حالا مسکو و دمشق و تهران ماجرا را این گونه میبینند: «دولت ما توافق را پیگیری نمیکند، چون چند ماه بعد کار شورشیان تمام است. از دید ما، شکستهای شورشیان در میدان جنگ یا نیاز به سازش را از بین میبرد یا شرایط توافق را بهتر خواهد کرد».حیف.
لینک گاردین: https://www.theguardian.com/world/2016/dec/13/iran-and-turkey-held-secret-talks-on-syria-peace-proposals-in-2013-and-2016