پیش نویس قطعنامه 2254 با موضوع خاتمه دادن به جنگ سوریه با اکثریت آرا تصویب شد

بالاخره بعد از نزدیک به 5 سال جنگ داخلی پیش نویس قطعنامه 2254 با موضوع خاتمه دادن به جنگ سوریه با اکثریت آرا تصویب شد.
این پیش نویس با تعدیل مواضع غرب و با ساختاری کلی بدون ورود به جزییات ارائه شد که مجموعا با رویکردی منطقی و واقعگرایانه تر می تواند گامی مثبت برای خاتمه دادن به بحران سوریه تلقی شود. در بیانیه قرائت شده بر "حفظ یکپارچگی سوریه"، "حفط ساختار دولت سوریه شامل موسسات و ادارات" و "لزوم مقابله با داعش و دیگر گروههای تروریستی" تاکید شد.
برای اولین بار پیش شرطهای الزام آور غرب مبنی بر لزوم حذف رییس جمهور کنونی سوریه، بشار اسد پیش از مقابله با گروههای تروریستی و آغاز روند سیاسی حل بحران مطرح نشد. جان کری با اذعان به اینکه قصد تکرار اشتباهات در عراق و لیبی را نداریم، اظهار  کرد برکناری و جایگزینی رییس جمهور اسد فعلا از دستور کار خارج شده و اولویت غرب در سوریه شکست دادن داعش است.
از مهمترین جزییات مبهم باقیمانده ذکر کامل لیست گروههای تروریستی فعال در سوریه (که مورد توافق همه طرفها باشد) است که ایران و روسیه از مدتها قبل خواستار ارائه این لیست از سوی غرب شدند. همچنین گروههای مسلحی که حاضرند با پیوستن به رویکرد سیاسی مستقیما با دولت سوریه در پیشبرد روند مذاکره کنند، هنوز مشخص نشده اند. قطعنامه ی دیشب شورای امنیت خشم گروههای مسلح را برانگیخته. حتی در نشست ریاض که مختص معارضین سوری (با حذف کردها) بود به جز ارتش آزاد (شاخه اصلی) که نماینده ائتلاف مخالفین سوری هست، بقیه گروههای مسلح نتوانستند با اهداف معارضین سوری در ریاض ارتباط برقرار کنند یا هماهنگ شوند. مانند جبهه النصره و بسیاری از گروههای جهادی که کلا نشست ریاض را خیانت آمیز خوانده و رد کردند، یا احرار الشام به دلیل اینکه که بیانیه پایانی نشست را بر علیه مبانی فکری خود می دید حاضر به امضای بیانیه نهایی نشد.  
بزرگترین چالش شورای امنیت و طرفهای درگیر در سوریه، یافتن گروههای مسلح مستعد برای مذاکره و قبول آتش بس و نیز چگونگی حضور آنها در مذاکرات هست. جایی که قدرتمندترین گروههای مسلح فعال در سوریه از جمله داعش و النصره که تاثیر مهمی در نبردهای میدانی دارند، احتمالا بر اساس همین قطعنامه به زودی مورد هجوم یکپارچه ی بین المللی قرار بگیرند. در مورد داعش به دلیل مستقل بودنش پیچیدگی کمتری وجود دارد، اما اینکه با گروههایی مانند النصره یا احرارالشام که ستون فقرات مسلحین غیر از داعش هستند و از پشتیبانی خارجی هم برخوردارند چگونه برخورد شود، سوالات زیادی مطرح هست.
بشار الجعفری نماینده سوریه در سازمان ملل با استقبال از این قطعنامه، آمادگی دولت سوریه را برای اجرای آتش بس در بیشتر مناطق کشور بر اساس تجربیات مصالحه های موفقی که در نقاط گوناگون سوریه دولت و گروههای مسلح داشته اند اعلام کرد.

http://www.nytimes.com/2015/12/19/world/middleeast/syria-talks-isis.html?_r=0
http://www.theguardian.com/world/2015/dec/18/un-security-council-agree-resolution-on-syrian-peace-process

لینک گفتگوی بشار الجعفری با المیادین در مورد قطعنامه 2253 :
https://www.youtube.com/watch?v=A12WRYsWBKk

درباره گزارش ساختگی بلومبرگ در مورد خروج سپاه پاسداران از سوریه / حتما بخوانید

5 روز پیش گزارشی در سایت بلومبرگ به قلم الی لیک (Eli Lake) منتشر شد که مدعی عقب نشینی نیروهای سپاه از سوریه بود.
این گزارش بلافاصله در رسانه های عربی و غربی بعضا به شکل یک کلاغ چهل کلاغ بازتاب پیدا کرد بدون توجه به اینکه محتوای این گزارش چقدر قابل اطمینان و مستند هست.
لینک اصلی داستان:
http://www.bloombergview.com/articles/2015-12-10/western-officials-iran-retreating-from-syria-fight

نویسنده در حالی با قاطعیت و بر اساس منابعی که آنها را "مقامات نظامی آمریکایی و دیگر مقامات غربی" نامید، که در گزارش فقط اسم دو نفر مرتبط با موضوع، موشه یعلون و رابرت فورد، آنهم به عنوان تحلیل شخصی ناظر بیرونی نه به عنوان مدرک و سند ارائه شده است.
ادعاهای مطرح شده در داستان:
1- اطلاع از بروز اختلافات در ائتلاف ایران و روسیه بدون اقامه ی دلیل موجه که قاعدتا واکنش سران دولتهای ایران و روس به آن بیش از یک شایعه نخواهد بود.
2- بر اساس اظهارات موشه یعلون، وزیر دفاع اسراییل در انجمن سابان که گفته نقشه ی ابتدایی روسها بازپس گیری کل استان ادلب تنها در سه ماه! بوده است و به دلیل "بی انگیزگی" ارتش سوریه و عدم جدیت سپاه به شکست انجامیده. قطعا وزیر دفاع اسراییل که ارتش نیم میلیونی اش در مقابل چند هزار نیروی چریکی که قدرت و امکاناتشان یک هزارم تروریستهای مجهز و پر تعداد در سوریه نیست، بارها متوقف شده، خیلی خوب وضعیت میدانی سوریه و توازن قوا را قبل و بعد از حضور رسمی روس و ایران را می داند. اما اینکه چرا چنین اظهار نظر مبتدیانه و غیر فنی را یک مسئول عالیرتبه نظامی اسراییل ایراد می کند، میتوان آنرا نتیجه تاثیر حضور ائتلاف جدید در عرصه میدانی سوریه دانست.   
3- تکیه بر شایعه مجروحیت سردار سلیمانی به عنوان یکی از دلایل اصلی عقب نشینی سپاه!
4- ارائه اعداد و آمار تخیلی، غیر مستند و غیر دقیق از تعداد نیروهای وارد شده به سوریه (7000 نفر) که فقط بر اساس گمانه زنی متخصصین وال استریت ژورنال و استقرای ژنرال دانفورد به این عدد رسیدند نه بر اساس مدرک و سند. و البته ماندن فقط 700 نیروی سپاه در سوریه باز هم بر اساس اطلاعات مقامات مجهول آمریکایی و غربی که الی لیک آدرسی از هیچکدام به خواننده نمی دهد.
5- عنوان کردن تعداد شهدای اخیر سپاه در سوریه به خصوص درجه داران به عنوان دلیلی برای خروج سپاه از سوریه آنهم از طرف رابرت فورد سفیر سابق آمریکا در سوریه (2011-2014) که خیلی ها عملکرد ضعیف و پراشتباه او را عامل سردرگمی و شکست سیاستهای آمریکا در سوریه می دانند ! فورد گفته: " آنها افسرانی را از دست داده اند، این بدان معنی است که شما در حال از دست دادن افراد خود هستید و سپاه ایران !"
 مشخصا اقامه ی این دلیل ضعیف نشان می دهد که فورد نه تنها شناختی از ساختار سپاه به عنوان یک نیروی نظامی نامتقارن و غیر کلاسیک ندارد بلکه شناختی از عقبه ی تاریخی و اعتقادی سپاه هم ندارد که تصور می کند سپاه پاسداران که صد و چند هزار شهید در طول جنگ تحمیلی و صدها شهید دیگر بعد از آن در دفاع از مرزها تقدیم کرده، با چند ده شهید خاکریز مهم و بزرگی مثل سوریه را رها می کند.
6- ایران و روسیه با بالا رفتن هزینه قادر به ادامه ی حمایت خود از ارتش سوریه نیستند! گویا قبل از حملات اکتبر و طی چهار سال و نیم اخیر این ایران و روسیه نبوده اند که هم به دولت سوریه برای چرخاندن امور کشور کمک اقتصادی کرده اند و هم به ارتش سوریه کمک تسلیحاتی، نظامی و مستشاری..
در نهایت نویسنده جمع بندی می کند کابینه ی اوباما امیدوار است با عقب نشینی ایران از سوریه! اسد یکی از حامیان اصلی خود را از دست بدهد.

واقعا تمام دلایل و مستندات داستان الی لیک همین موارد بالا بود. مطالبی که شما در کامنتها و نوشته های افراد عادی هم می توانید نظیرش را پیدا کنید. پایگاه کهنه سربازان ارتش آمریکا هم مطلب جالبی در مورد ادعای کذب بلومبرگ نوشته، بد نیست مطالعه کنید:
http://www.veteranstoday.com/2015/12/14/iran-doublesdown-on-syrian-war-amid-withdrawal-hoax/

پ.ن: در مورد نویسنده داستان، الی لیک و منبع اصلی خبر، رابرت فورد:
الی لیک از ستون نویس های بلومبرگ و دیلی بیست هست که مواضع این دو پایگاه در مقابل ایران و روسیه و کلا جریانهای مستقل و غیر وابسته به غرب مشخصه. آدرس توییتر الی لیک و مطلب مورد بحث که در توییتر باز نشر کرده و همچنین لیست بقیه مقاله های الی لیک رو میتونید از لینکهای زیر ملاحظه کنید:
https://twitter.com/EliLake/

https://twitter.com/EliLake/status/674938792256622592
http://www.bloombergview.com/contributors/eli-lake
میتونید ببینید بیشترین استقبالی که از این توییت الی لیک شده توسط فعالان رسانه ای و کاربران سعودی هست (تقریبا همه توییهای جواب و بخش زیادی از بازنشرها)
نکته تعجب برانگیز اینکه الی لیک در مطلبی مشترک حدود دو ماه پیش در همین بلومبرگ مدعی شکست آمریکا در سوریه و کاوش یک مسیر و برنامه خروج برای این کشور با حضور نظامی روسها شده بود. اما حالا در عرض دو ماه مطلب قبلی خود را نقض می کند.
http://www.bloombergview.com/articles/2015-10-09/white-house-is-weighing-a-syria-retreat
رابرت فورد را اغلب فعالان رسانه ای سوریه میشناسند. فورد سه سال نماینده ایالات متحده در سوریه بود و مسئولیت کمک و سازماندهی مسلحین سوری رو به عهده داشت. دانش و درک پایین فورد از واقعیات اجتماعی سوریه، ساختار مویدین و مخالفین دولت باعث شد نماینده تام الاختیار آمریکا در سوریه به همراه جان مک کین جنگ طلب (که به تازگی ژست مدارا و مسلمان دوستی هم می گیرد) تصویر معوج و واژگونی از تحولات سوریه به کاخ سفید انعکاس دهند که همین اطلاعات غلط ریشه ی اشتباهات مرگبار ایالات متحده در سوریه تاکنون شده.

نگاه سطحی و رویاپردازانه ی فورد در مقاله ی ضعیف او در مورد لزوم ارتباط آمریکا با سلفی های احرار مبین سردرگمی و کلافگی فورد از عدم یافتن گروه مسلح میانه روی مطلوب آمریکا در سوریه، دل بستن به سلفی های احرار و به قول او "در انتظار اسب سفید خوشبختی" نشستن است!
http://www.mei.edu/content/at/yes-talk-syria%E2%80%99s-ahrar-al-sham
جالب اینجاست که بعد از آشکار شدن سیاست فشل آمریکا در سوریه، فورد سعی در تبرئه خویش و انداختن همه تقصیرهای شکست آمریکا در سوریه به گردن دولت اوباما و عدم جدیت او در حمایت از مسلحین سوری و براندازی اسد داشته.
http://foreignpolicy.com/2015/03/09/america-is-losing-in-the-war-against-the-islamic-state-and-assad-heres-a-grand-plan
http://www.bbc.co.uk/news/magazine-33997408

http://amanpour.blogs.cnn.com/2014/06/03/former-u-s-ambassador-to-syria-i-could-no-longer-defend-the-american-policy-robert-fordگ
پروفسور چسودوفسکی در پایگاه گلوبال ریسرچ از فورد به عنوان معمار تروریسم آمریکایی در سوریه یاد کرده:
http://www.globalresearch.ca/who-is-ambassador-robert-stephen-ford-the-architect-of-us-sponsored-terrorism-in-syria/5385973

نکته آخر اینکه تعداد نیروهای سپاه پاسداران ممکن هست بنابر شرایط و وضعیت در برهه های مختلف زمانی کم و زیاد شود. ورود و خروج و جایگزینی نیروهای تازه نفس با نیروهایی که چند هفته در خط عملیات بوده اند مساله ای عادی هست. این احتمال هم هست که بعد از اتمام موفقیت آمیز و کامل عملیات جنوب حلب به طرز چشمگیری از تعداد نیروها کاسته شود اما ادعای رسانه های غربی و عربی در مورد عقب نشینی سپاه از سوریه آن هم در این مقطع حساس و اوج عملیات جنوب حلب بیشتر بلوف رسانه ای و جنگ روانی هست.

روسیه و مرحله ی انتقالی سوریه

* ظاهرا یک اجماع بین المللی برای تجدید نظر در راه حل سیاسی بحران سوریه در حال شکل گرفتن است؛ اعلام یک «مرحله انتقالی» که بشار اسد جزئی از این راه حل باشد نه خارج از آن.آمریکا، اروپا و ترکیه به ایفای نقش بشار اسد در فرآیند مرحله انتقالی، چراغ سبز نشان داده اند.

* اگر راه حل دولت انتقالی را ادامه مسیر «ژنو3» بدانیم، باید گفت که روس ها در این مسیر کمی از موضع خود کوتاه آمده اند. بویژه آنکه مسکو همیشه بر حضور اسد در سوریه بعد از تروریست ها اصرار داشته است.

* اگر واقعا قرار باشد جنگ در سوریه پایان یابد طبق این راه حل، دولت انتقالی سوریه به 100 تا 150 هزار نیروی نظامی نیاز خواهد داشت. روسها خوب می دانند که آنها قرار نیست این تعداد سرباز دولت انتقالی را تامین کنند. روسها خوب می دانند که پایگاه های نظامیشان در طرطوس و لاذقیه قادر نخواهند بود امنیت نوار ساحلی را از یک جنگ احتمالی گسترده حفظ کند چه رسد به کل سوریه.

* علاوه بر این، نظامیان روسیه کار سختی را در سوریه پیش رو دارند. آنها دشمنانی روسی از نوع سلفی و جهادی دارند. از سلفی های ‫#‏انصار_الدین‬ و گردان ‫#‏امام_بخاری‬ گرفته تا جیش المجاهدین همگی از مسلحین قفقازی فعال در سوریه هستند که پیش از این تجربه زیادی در نبرد با روسها داشتند.

* آمریکا و متحدانش ظاهرا از ادامه جنگ ناامید شده اند. با این اوضاع، شاید این «مرحله انتقالی» بهترین راه حلی باشد که روسیه و آمریکا برای پایان دادن به بحران سوریه به آن تن داده اند.

حالا سوالی پیش میاد که چرا درحالی که اکنون مساحت زیادی از سوریه در اختیار گروه های سلفی جهادی و ... میباشد و سوریه از لحاظ نظامی تضعیف شده ؛ آمریکا تن به این مرحله ی انتقالی داده است ؟

هدف آمریکا برکناری اسد "به هر قیمتی" نیست..

اگر بود لااقل تو این 4 سال منطقه پرواز ممنوع اعلام می کردند برفراز سوریه..تا بزرگترین مزیت نظامی ارتش سوریه بر مسلحین از بین بره..

هدف کوتاه مدت و مطلوب آمریکا در منطقه روشن ماندن تنور درگیری در عراق و سوریه هست..اما آمریکا مجبور هست در بلند مدت هم ایده ای داشته باشه..آمریکا نا امید نیست بلکه تغییر استراتژی داده که لازمه اش نشان دادن انعطاف و نرمش هست..

چرا حزب الله وارد نبرد سوریه شد / یادداشت دکتر اسماعیل

سلام دوستان

حالتون الحمدلله خوبه دیگه
تو اوایل اغتشاشات سوریه ،که اعتراضات یهو شدت گرفت ، سید حسن نصرالله پیش رهبر انقلاب اومد برا تعیین تکلیف ، چون تو جنگ 33 روزه به گفته ی خوده سید حسن تمام موشک های شلیکی به سمت اسرائیل مال سوریه بود و بشار اسد در انبارهای سلاح هاشو به روی حزب الله باز کرده بود ؛این جمله ی خوده سید حسن هس؛ ،سید حسن بعد از ارائه گزارش منطقه و سوریه به رهبر عرض میکنه که انگار بشار اسد رفتنی هس ، اما جمله ی رهبری برعکس وظیفه ایی بر دوش حزب الله قرار میده که اون هم این بود : سپاه و شما وارد عمل بشید و نذارید این اتفاق بیفته ، جمله ایی دقیقا مشابه اونکه به اردوغان گفته بودن که : بنده منتظرم نظر شما درمورد سوریه عوض بشه . خلاصه این امر رهبری تجلی پیدا کرد .

بعضی از  نخبه های نظامی بعده پنج سال الان پی به نتیجه ی اون سخن رهبر افتادن ، این ورود به جنگ خیلی به نفع لبنان و بخصوص سوریه شد ، حالا میگید چه سودی داشت؟؟

اول از همه امنیت لبنان ، همین طور که خودتون میدونید، برنامه ی بعدی جریان تکفیری لبنان و جنوب اون بخصوص حزب الله بود ،الان دیگه با اعترافات ژنرال های آمریکایی ، به همه ی دنیا ثابت شده داعش ساخته وپرداخته ی اسرائیل و آمریکاس ،پس هدف محور مقاومت هس ، درنتیجه لبنان هدف سوم این جریان بود ، تکلیفی که رهبر بر دوش حزب الله گذاشت به زبان ساده میشه اینطور تعبیر کرد :
بهترین دفاع حمله هس . رهبر اون جملات رو زمانی گفتن که همه فکر میکردن جنگ سوریه انقلاب و بهار عربی هس نه جنگ علیه دشمنان اسرائیل پس دوراندیشی رهبر خیلی جالب هس تو این قضیه ، حزب الله به مرحله ایی تو امنیت لبنان رسیده که پس از فتح زبدانی میشه گفت کمر تکفیری و تهدید اونها بر علیه لبنان شکسته شد.

دومین سود برا خود حزب الله هس ، حالا میگید حزب الله شهدایی داده که تو جنگ اسرائیل هم نداده ، دوست عزیز تجربه ایی که حزب الله از جنگ شهری و خیابانی تو این جنگ بدست آورده ارزش هزار شهید رو داشته ، این جنگ برا حزب الله باعث شد که جوان های حزب اللهی بین 19 تا 27 سال تجربه ی جنگی نیروهایی بین 40 تا 50 سال که فقط جنگ کلاسیکی کرده بودن رو بدست بیارن که این تو اصول نظامی یعنی رشد یک نسل جنگجو که تا شصت سال میتونه این تجربه رو منتقل کنه .

سومین سود برا موقعیت حزب الله هس ، اگه دقت کرده باشید دیگه جریاناتی مانند 14مارس و مستقبل و... رفتن کنار تو لبنان و فقط موضع حزب الله تو لبنان تحکیم پیدا کرده البته مرگ عبدالله پادشاه عربستان هم بی دلیل به این موضوع نیس چون با مرگش جایگاه سعدالحریری بدجور متزلزل شد.

چهارمین سود برا محور مقاومت هس، حالا کشورهای عربی فهمیدن که هرکدوم از این کشورهای مقاومت تو خطر باشن ، دسته ی دوم به کمک هم میان و این یعنی متحد استراتژیک که در سخترین شرایط هم ول کن دوست اش نیس یعنی پیروزی با کمک دوست.

پنجمین سود برا کشور سوریه هس ،چون باعث پیروزی تو خود کشور سوریه میشه، اگه ببینید منطقه ایی نیس که حزب الله و نیروهای قدس و فاطمیون و زینب یون وارد بشن و پیروزی بدست نیاد و فتحی صورت نگیره ، در نتیجه این پیروزی ها هم برا خوده سوریه .

دوستان با توجه به خطر سقوط اردوغان و اینکه یکی از پایه های افراط گرایی داره سقوط میکنه و اینکه این شخص گفته بود دوماهه بشار سقوط میکنه و الان هم بعده 5سال هنوز پابرجاس ، خبرهایی شنیده میشه مبنی بر اینکه کشور قطر و مصر و امارات وعمان وکویت و..  طرح هایی برای آشتی با دولت سوریه برای مهار افراط گرایی دارن که این موضوع رو به اطلاع آقای ظریف تو سفر اخیرش اعلام کردن و خواستن که آقای ظریف در این مورد با روسیه و حزب الله و سوریه ی تو این مورد رایزنی کنه که با سفر ظریف به روسیه ، این کار قراره شروع بشه .اگه خبرهایی در این مورد ببینم حتما اطلاع میدم.

دوستان در مورد یمن هم شنیدم که انصارالله میخاد جنوب رو تخلیه کنه و امنیت اش رو به حرکت حراک بده تا امنیت جنوب رو اونا عهده دار باشن ،با توجه به تخلیه نیروهای انصارلله از شبوه این حرف میشه گفت داره حقیقت پیدا میکنه ،ببینیم چی میشه ...

واکاوی تطور «هیئت‌های شرعی» داعش به قلم م.عشوری

گروه «دولت اسلامی» یا داعش بیش از هر چیز گروهی شبه‌نظامی است. با این‌حال، گفتمان این گروه همواره بر مؤلفه‌های ایدئولوژیک سلف‌گرایانه استواره بوده است. این نوشتار بر آن نیست تا به بسط نظریات فکری ‫#‏داعش بپردازد، بلکه تلاش می‌کند تا سیری از «‫#‏هیئت‌های_شرعی» این گروه که به‌ نوعی بازوی «مشروعیت‌بخشی» در ساختار سازمانی آن به شمار می‌رود، ارائه دهد.

در یک نگاه کلی می‌توان فعالیت «هیئت‌های شرعی» داعش را در سه دوره تاریخی مورد بررسی قرار داد:
1) هیئت‌های شرعی القاعده عراق
2) هیئت‌های شرعی پس از اعلان خلافت داعش
3) هیئت‌های شرعی در رقابت با القاعده

الف) در یک بازگشت تاریخی، ریشه‌های تشکیل «هیئتهای شرعی» در ‫#‏عراق را باید در دوره زعامت «ابومصعب زرقاوی» بر جماعت «التوحید و الجهاد» جستجو کرد. جایی که «ابو انس الشامیِ» فلسطینی‌تبار در سال 2003 به‌عنوان مسئول شرعی جماعت، «هیئتهای شرعی» را به‌عنوان پایه و اساس ساختار القاعده عراق بنا نهاد. ابو انس باآنکه در فتاوای خود رویه بسیار تندی داشت بااین‌حال آموزه‌هایش به‌شدت مورد توجه جامعه سلفی عراق و کویت قرار گرفت. وی که پیش از این سابقه فعالیت در بوسنی و هرزگوین را نیز داشت در تشکیل این هیئت‌ها نقش بارزی ایفا کرد.
«هیئت‌های شرعی» به‌نوعی به‌عنوان مغز متفکر گروه برای پاسخ دادن به شبهات شرعی و به‌منظور تبلیغ و گسترش عقاید و افکار این گروه ایفای نقش می‌کرده است. این هیئتها حتی بعدها نشریه‌ای با نام «‫#‏ذروة_السنام» منتشر کرد که به بررسی احکام شرعی، اعتقادات و مسائل مختلف مربوط به این گروه می‌پرداخت.
علاوه بر این «هیئات شرعی» وظیفه ارشادات دینی و برگزاری دوره‌های آموزشی عقیدتی را نیز بر عهده داشتند. بر این اساس، رسالت اصلی این هیئات، رسالتی عقیدتی و تبلیغی با اسلوبی تکفیری و در چارچوبی کاملاً فارغ از دنیای سیاست بود.
از آنجا که گروه‌های «‫#‏سلفی_جهادی» عراق بیش از پیش نیازمند کسب مشروعیت شرعی در فعالیتهای خود پس از حمله آمریکا به این کشور بودند شاهد آن بودیم که داعیان و نظریه‌پردازان بارز جریان «سلفی جهادی» از نقاط مختلف به القاعده عراق پیوستند. این گروهها به‌تدریج پایههای اصلی تشکیل «مجلس شورای مجاهدین» در عراق را بنیان نهادند.

نسل اول «هیئت‌های شرعی» در تکوین و تثبیت گروه‌های «سلفی جهادی» عراق و برخی گروه‌های ‫#‏اخوانی ‫#‏سلفی «ضد شیعی» نقشی مهم و سرنوشت‌ساز داشتند. با این حال اما «هیئات شرعی» همواره اندیشه تشکیل «‫#‏خلافتاسلامیِ» مدنظر خود را به‌ویژه طی سال‌های 2006 تا 2014 به‌شدت بسط و گسترش دادند.
‫#‏ابوبکر_بغدادی رهبر خودخوانده داعش در آن دوره فعالیت خود را وقتی که با تأسیس گروه «جیش أهل السنة و الجماعة» در سامرا و بغداد آغاز کرد از همان برهه متولی هیئت شرعی جماعت بود. بعد از گذشت یک هفته از تأسیس این جماعت نیز با ‫#‏زرقاوی بیعت کرد و به مجلس شورای مجاهدین پیوست. وی سپس خیلی سریع به‌عنوان یک عضو مجلس شورا به «هیئت شرعی» مجلس رفت.

ب) با آغاز ناآرامی‌ها در عراق و سوریه این هیئتها بیش از بیش رویکردی سیاسی یافته و تحت تأثیر زعامت ابوبکر بغدادی قرار گرفتند. تقریباً از ژوئن 2013 بود که «هیئت های شرعی» داعش درگیر تنشی جدی با ‫#‏جبهه_النصرة و دیگر گروه‌های سلفی در سوریه شدند. از این رو در این برهه شاهد مناظرات و مناقشه‌های شدیداللحن رهبران این گروه و جریان‌های رقیب بوده‌ایم. وظیفه‌ای که این بار برای این گروه‌ها تعریف شد این بود که به دفاع از شخصیت «بغدادی» به‌عنوان یک زعیم برای گروهی پیشرو در میان «گروه‌های جهادی» بپردازند. فرآیند مشروعیت بخشی این بار برخلاف گذشته بر روی یک گروه خاص یعنی «دولت اسلامی عراق و شام» و مشخصاً شخص بغدادی مبتنی بر دو عنصر فقهی «سمع و طاعة» و «‫#‏بیعت» متمرکز بود.
تصرف بخش قابل‌توجهی از شهرهای عراق و سوریه به‌خصوص شهر ‫#‏موصل و رفتار خشونت‌آمیز و جنایت‌کارانه اعضای این گروه در برخورد با مخالفان و شهروندان عراقی، انتقادها از سوی جامعه اهل سنت این کشور علیه داعش را به‌شدت برانگیخت. گرچه این انتقادها هیئت‌های شرعی را در مقابل سؤالات جدی قرار داد اما به نظر می‌رسد آن‌ها هیچ‌گاه درصدد پاسخ جدی به انتقادات علمای اهل سنت برنیامدند.

موج دوم «هیئتهای شرعی» را باید ژوئیه 2014 یعنی زمان اعلان خلافت خودخوانده ابوبکر بغدادی و اقدام متهورانه وی در معرفی خود به‌عنوان خلیفه و درخواست عمومی از مسلمانان برای بیعت دانست. نظریه «خلافت» بیش از همه با عنصر فقهی #بیعت گره خورده است. از این حیث، هیئت‌های شرعی از این پس وظیفه سنگینی را در راستای «مشروعیت بخشی» بر عهده داشتند.
ساختار سازمانی گروه جدید موسوم به «دولت اسلامی» بر پایه‌های فقهی شرعی استوار بود. نفس حضور خلیفه در رأس گروه، خواه‌ناخواه شروط فقهی «خلافت» به‌مثابه «ولی امر» همچون «علم شرعی» و «نسب قریشی» و «سلامت حواس» را در پی داشت. بر این اساس، بغدادی به‌عنوان یک زعیم دینی و سیاسی بر پایه آموزه‌های سلف‌گرایانه و فقه احکام السلطانیة از «حق الطاعة» برخوردار می‌شد. امری که تنها پس از انتخاب وی از سوی مجلس شورا و اهل «حل و عقد» صورتی شرعی به خود می‌یافت.

گروه جدیدالتأسیس در تبیین ساختار خود به‌شدت به نظریات «‫#‏فقه_السیاسة» اهل سنت و مرجعیت نظریات الاحکام السلطانیة استناد می‌کرد. در این چارچوب شاهد این بودیم که شیخ «‫#‏عثمان_التمیمی» از مسئولان شرعی داعش به تألیف کتابی به نام «إعلام الأنام بمیلاد دولة الإسلام» و انتشار گسترده آن می‌پردازد. کتابی که به‌وضوح با استناد به مراجع فقه السیاسة بر ضرورت برپایی «‫#‏دولت_خلافت» تأکید می‌کرد.
در خصوص بیعت اما گروه دولت اسلامی به‌شدت بر آموزه‌های تبلیغی عثمان التمیمی تکیه داشت. آموزه‌هایی که در بسیاری موارد بر پایه نظریات فقهی-کلامی ابوالحسن ماوردی (م450 هـ) در «الاحکام السلطانیة» و امام الحرمین جوینی (د478هـ) در کتاب «غیاث الأمم» استوار بوده است.
بغدادی در مدیریت هیئتهای شرعی بیش از همه بر شیخ «عبدالرحمن الطالبانی» ملقب به شیخ وائل اعتماد داشت. همچنین «حلمی هاشمی» شیخ سلفی مصری نیز به‌عنوان رئیس هیئت شرعی نقشی محوری داشته است. در این راستا همچنین می‌توان به «ابومسلم المصری» قاضی القضاة داعش و شیخ «صباح العانی» نیز اشاره کرد.

علاوه بر این در میان اعضای هیئتهای شرعی داعش از سه شخصیت به‌عنوان مفتیان «مثلث شرعی» داعش نام می‌برند:

- ‫#‏أبوبکر_القحطانی: وی از شیوخ سعودی و بسیار نزدیک به بغدادی است و گزارش‌ها از جایگاه بسیار بالای وی در ساختار داعش حکایت دارد. قحطانی پس از اینکه بغدادی رسماً جدایی از جبهه النصره را اعلام کرد، اولین فردی بود که از این جبهه جدا و به‌عنوان امیر داعش در شام منصوب شد.
- ‫#‏ترکی_البنعلی: بسیاری نام وی را در ماجرای انفجار خونین در نماز جمعه کویت و تهدیدش برای انفجارهایی دیگر در بحرین می‌شناسند. بنعلیِ بحرینیتبار تحصیلات عالی خود را در امارات و سپس دانشگاه امام اوزاعی بیروت گذراند و بیشترین روابطش با شیوخ سلفی نیز در همین دوره حضورش در لبنان برقرار شد. همین روابط گسترده نیز تأثیر بسزایی در جذب شیوخ سلفی در بحبوحه جنگ در سوریه داشت.
- ‫#‏عثمان_العسیری: وی اصالتاً سعودی است و تحصیلات عالی شرعی را در دانشگاه ملک خالد گذراند. در سال 2013 به داعش پیوست و نقش مؤثری در مقابله با گروه‌های اسلام‌گرای فعال در سوریه همچون «جبهة اسلامی» و «جبهة النصرة» داشت.

ج) موج سوم «هیئات شرعی» در آخرین روزهای سال 2014 رقم خورد. اصلی‌ترین چالشی که هیئت‌های شرعی در این برهه داشتند تقابل فکری و گفتمانی آن‌ها با رهبران جریان جهانی سلفی جهادی و مشخصاً القاعده بود. تقریباً از زمانی که گروه داعش رسماً بیعت خود را از ظواهری و جریان القاعده برداشت و چالشی جدی با جبهه النصره ایجاد کرد، انتقادها از سوی رهبران القاعده علیه این گروه شدت گرفت. بارزترین نظریه‌پردازان القاعده که آشکارا علیه داعش و بغدادی موضع گرفتند ابومحمد المقدسی و ابوقتاده فلسطینی بودند. طبعاً این اتهامات برای رهبران داعش بسیار سنگین و غیرقابل‌تحمل بود و از این رو، رویکرد رهبران شرعی داعش از این پس بسیار در جهت پاسخ دادن به انتقادات و شبهات منتقدان متمرکز بود.

عمده انتقادات عموماً در چهار محور مطرح بوده است. بحث «اولویت دشمن دور یا نزدیک»، «شروط خلافت»، «حدود تکفیر» و «جواز اعلان خلافت». بیشتر نظریه‌پردازان تاریخی جریان سلفی جهادی همانند مَقدسی، أبوقتادة، أبوبصیر طرطوسی، سلیمان علوان، هانی السباعی و ظواهری بیانیه‌های متعددی صادر کردند و به‌شدت با «دولت خلافت» مخالفت کردند.
درواقع اعلان خلافت ادعایی بغدادی، سؤالات جدی را در مقابل رهبران داعش قرار داد و پس از این بود که جلسات و مناظره‌هایی جدی حتی میان خود رهبران داعش شکل گرفت. با این حال، رویکرد غالب در میان رهبران داعش این بار مبتنی بر «تکفیر» نظریه‌پردازان و رهبران القاعده بود. حتی بن‌لادن و ظواهری هم از تیررس تکفیر هیئت‌های شرعی در امان نماندند.

با این وجود اما این اختلافات در میان رهبران داعش برای این گروه بسیار گران تمام شد. از این برهه به‌تدریج، بغدادی بسیاری از مفتیان و داعیان شرعی، حسبه، قضا و کمیته‌های حدود و تعزیرات خود را از دست داد. امری که بیش از هر چیز حاکی از نوعی شکاف و بحران فکری در میان این گروه بود. از بارزین رهبران شرعی داعش که به دستور بغدادی و دیگر سران این گروه کشته یا زندانی شدند می‌توان به شیخ فوزی الجبوری، حسام اللامی، شاکر مزروعی، جلال جنابی، محمود الدلیمی، رفاعی المصلاوی، جلال بایرالی، ابومسلم المصری، شیخ أبومصعب تونسی، شیخ ابراهیم حمادی و دکتر عثمان النازح العسیری اشاره کرد.

علاوه بر این بسیاری از شیوخ هیئات شرعی نیز رسماً از داعش جدا شدند که میتوان اسامی شیوخ بارزی همچون شیخ أبوشعیب المصری، ابوسلیمان العتیبی، سلطان الحربی، احمد مطیری، انس الشامی و شیخ ابو ابراهیم المصری را نام برد.

«هیئات شرعی» را به‌ درستی می‌توان یکی از مهم‌ترین اجزاء و بازوان اساسی گروه داعش به حساب آورد. انتشار کتب و نشریات تبلیغی و حتی بیانیه‌ها و خطبه‌های بغدادی از وظایف این هیئت‌ها بیان شده است. بسیاری از اعضای هیئت‌های شرعی را غیر عراقی‌ها و خصوصاً اتباع کشورهای عربی خلیج فارس و همچنین مصر و تونس تشکیل می‌دهند. علی رغم اهمیت و جایگاه مهم هیئت‌های شرعی در ساختار سازمانی داعش، این مسئله همواره در محافل سیاسی و رسانه‌ای ایران مورد غفلت قرارگرفته است. با این حال توجه به گفتمان‌های تبلیغی این هیئت‌ها و بررسی ساختار آن می‌تواند شناخت عمیق‌تری از این گروه و افکار و برنامه‌های آن ارائه دهد.

* محمدرضا عشوری/ کارشناس مسائل گروه‌های اسلامی