غوطه شرقی #دمشق از جمله معروف ترین مناطق سوریه است که از شروع بحران در این کشور عرضه درگیری بین ارتش سوریه و گروه های مسلح بوده است،اهمیت غوطه شرقی به دلیل مسافت اندک تا پایتخت دو چندان نیز می شود به همین علت نیز هست که تاکنون هزاران راکت و خمپاره از این منطقه به سمت دمشق شلیک شده که چندین هزار کشته و زخمی هم برجای گذاشته است.
جمعیت #غوطه شرقی قبل از بحران سوریه کمی بیش از 2 میلیون نفر بود که بیش از نیمی از جمعیت این منطقه پس از جنگ داخلی آواره شدند.بیشتر جمعیت غوطه شرقی در نیمه شمالی این منطقه متمرکز شده اند و هرچه از شمال به سمت جنوب غوطه شرقی حرکت کنیم از بافت شهری و مسکونی کاسته و بر تعداد باغستان ها و مزارع و اراضی زراعی افزوده می شود. غوطه شرقی توسط اتوبان موسوم به "متحلق جنوبی" از محلات شرقی شهر دمشق جدا شده است.
از نظر حدود و ثغور غوطه شرقی از شمال در دامنه کوه قاسیون از شرق به دریاچه عتیبه و بادیه شام، از غرب به اتوبان متحلق جنوبی و جاده فرودگاه و از جنوب به فرودگاه بین المللی دمشق محدود و در این محدوده جغرافیایی محصور شده است.
غوطه شرقی بیش از شصت شهر و روستا را در خود جای داده است و مشتمل بر چهار بخش می شود:
بخش شمالی: مهمترین شهر بخش شمالی دوما می باشد و عدرا، ضمیر و ریحان از دیگر مناطق بخش شمالی محسوب می شوند.
بخش میانی: شهرهای مهم بخش میانی حرستا،عربین،زملکا و حموریه می باشند.
بخش شرقی(مرج): مهمترین شهرهای بخش شرقی غوطه عتیبه،عباده،حران العوامید و احمدیه هستند.
بخش جنوبی: شهرهای ملیحه،زبدین،دیرالعصافیر و شبعا شهرهای مهم بخش جنوبی غوطه به شمار می روند.
غوطه شرقی مجموعا 315 کیلومتر مربع وسعت دارد که تا اوایل سال 2013 بیش از 90% مساحت آن در کنترل گروه های مسلح بود ولی طی چهار سال گذشته ارتش سوریه بالغ بر 209 کیلومتر مربع از مساحت غوطه شرقی را بازپس گرفت و اکنون گروه های مسلح در 106 کیلومتر مربع باقی مانده که عمدتا مناطق مسکونی نیمه شمالی غوطه است تحت محاصره قرار دارند.پس از قرار گرفتن نام غوطه شرقی به عنوان منطقه "کاهش تنش" در مذاکرات صلح آستانه، درگیری ها در این منطقه بین ارتش سوریه و گروه های مسلح به طور محسوسی کاهش یافته است، این در حالی است که درگیری داخلی بین گروه های مسلح تشدید شده است.
در همین مساحت اندک باقی مانده از غوطه شرقی که در کنترل گروه های مسلح قرار دارد نیز یکدستی و اتحادی بین این گروه ها دیده نمی شود و هر کدام از این گروه ها با مشخص کردن قلمرو و مرز و محدوده برای مناطق تحت کنترل خود اجازه دخالت و دست اندازی توسط گروه رقیب در قلمرو خویش را نمی دهند، وابسته بودن هریک از این گروه ها به کشورهای رقیب در منطقه نیز این خط کشی ها و مرز بندی ها را پر رنگ تر کرده که همین به عامل کلیدی درگیری های گاه و بیگاه بین گروه های مسلح بدل شده است.
مهمترین گروه مسلح غوطه شرقی "جیش الاسلام" است که 42% مناطق تحت سیطره گروه های مسلح از جمله شهر دوما در کنترل این گروه می باشد، پهنه وسیعی از جبهات شرقی غوطه به علاوه بیشتر مساحت منطقه مرج را گروه جیش الاسلام در دست دارد، جیش الاسلام تحت نفوذ عربستان سعودی قرار دارد.
جبهه النصره سابق و تحریر الشام فعلی با 27% از نظر وسعت قلمرو دومین گروه مسلح حاکم بر غوطه شرقی است، عربین،جوبر،حزه و حوش الاشعری مهمترین مناطق تحت تصرف جبهه النصره می باشد
سومین گروه بزرگ مسلح غوطه شرقی فیلق الرحمن است، این گروه بیشتر مناطق مرکزی و میانی غوطه شرقی را در کنترل دارد، هر دو فیلق الرحمن و تحریر الشام تحت نفوذ کشور قطر قرار دارد، لذا اتحاد و ائتلاقی بین این دو گروه علیه جیش الاسلام وجود دارد که گاها به درگیری های خونین هم منجر می شود، اختلافات منطقه ای عربستان و قطر به درگیری بین این گروه ها دامن می زند.
حدود 6% از مساحت باقی مانده تحت گروه های مسلح غوطه هم در کنترل احرار شام قرار دارد که مناطقی از حرستا را در بر می گیرد.
گروه جیش الاسلام به این مرزبندی ها رضایت نمی دهد و همواره در پی گسترش مناطق تحت نفوذ خود در غوطه شرقی است، طی هفته های گذشته این گروه حملاتی را به مناطق تحت کنترل ائتلاف فیلق الرحمن و تحریر الشام در مناطق میانی غوطه سازماندهی کرد که علیرغم پیشروی های اولیه، با پاتک این دو گروه از منطقه پس زده شد.
این حمله جیش الاسلام منجر به فروپاشی کامل پیمان های ترک مخاصمه نیم بندی شد که توسط سایر گروه های مسلح کوچکتر که با میانجی گری ریش سفیدان و مردم محلی مناطق تحت کنترل این دو گروه سعی داشتند از تکرار درگیری بین آنها جلوگیری کنند. بدین ترتیب تمامی امیدهای اهالی برای زوده شدن سنگرها و استحکامات نظامی از چهره شهر و تخلیه مقرات نظامی توسط گروه های مسلح و وصل شدن راه های ارتباطی آبادی های غوطه و برداشته شدن ایست بازرسی ها به یأس مبدل شد.
به هر روی اکنون مناطق مختلف غوطه شرقی که در کنترل گروه های مسلح است به صورت امارت های مجزای متخاصم با هم درآمده است که کاملا طبق دستور کار دو کشور عربستان و قطر رقبای منطقه ای عمل می کنند که رقابت های منطقه ای آنها در خاورمیانه به غوطه شرقی نیز سرایت کرده است.
نقشه با کیفیت: http://www.mediafire.com/convkey/b9f1/xl18qiln87rghawzg.jpg
