عملیات اخیر عناصر داعش در کرکوک عراق بار دیگر تفاوت رویکردهای نظامی داعش با دیگر گروه های مسلح هم نوع خود را مطرح کرد. بسیاری معتقدند چنین رویکردی حاصل نوعی ابتکار عمل در ترکیب اسلوب نظامی چریکی گروه های سلفی جهادی و شیوه های نظامی بعثی عراق است. با این حال، واقعیت آن است که تاکتیک های داعش ماحصل یک تجربه تاریخی است که می توان آن را به سه دوره تقسیم کرد:
1⃣ دوره القاعده: در این دوره که به فعالیت های نظامی سازمان القاعده در زمان جنگ افغانستان مربوط است تاکتیک های نظامی القاعده عمدتا در عملیات های نظامی و حملات محدود خلاصه می شد. شاکله اصلی این عملیات ها نیز بر انجام حملات پراکنده انتحاری استوار بود.
چنین رویکردی همچنان تا زمانی که نیروهای القاعده توسط زرقاوی به عراق منتقل شدند ادامه یافت و نیروهای وی عراق را به جولانگاه حملات مرگبار انتحاری و استفاده از خودروهای بمبگذاری شده تبدیل کردند.
2⃣ تحول از سال 2006 و با روی کار آمدن ابوعمر البغدادی و تاسیس «دولت اسلامی عراق» از سوی القاعده روی داد. این دوره که با تشکیل گروه های سنی الصحوة ضد القاعده همراه بود با دور جدیدی از عملیات نظامی این گروه همراه شد که بیش از همه بر حملات توپخانه ای و خمپاره ای استوار بود. در این دوره درگیری هایی جدی بین نیروهای القاعده که بخش های محدودی از خاک عراق را تصرف کرده بودند با نیروهای الصحوة روی داد.
با این حال این رویکرد نظامی زیاد مورد استفاده قرار نگرفت و از اوایل 2009 و افزایش فشارها به القاعده عراق این گروه بار دیگر به ناچار استراتژی نوپای خود موسوم به «تصرف مکانی» را کنار گذاشت و به رویه دوره زرقاوی باز گشت و دور جدیدی از حملات مرگبار انتحاری و خودروهای بمبگذاری شده در شهرهای مختلف عراق به ویژه بغداد را آغاز کرد که البته بیش از گذشته مراکز دولتی همچون وزارت خارجه و دارایی عراق (آگوست 2009) را هدف قرار می داد.
3⃣ اما جرقه دوره سوم یعنی دوره خلافت 2014- از سال 2010 زده و با انتخاب ابوبکر بغدادی به عنوان امیر دولت اسلامی عراق زده می شود. این دوره همزمان می شود با خروج نیروهای آمریکایی از عراق و سپس حوادث بهار عربی. از این برهه، داعش استراتژی موسوم به «اعادة السیطرة» و "سیطره مکانی" را درپیش می گیرد.
شاخصه تحول عمده در این دوره ورود نیروهای نخبه نظامی ارتش بعثی عراق به ساختار نظامی القاعده عراق بود که از این پس داعش خوانده می شد. از جمله این فراد می توان به أبومسلم الترکمانى و أبوعلى الأنبارى وحجى بکر اشاره کرد. تاکتیک نظامی این برهه بر سه اصل پاکسازی و تصرف و تشکیل گروه های نظامی برای سیطره بر شهرهای استوار بود.
استفاده از تاکتیک های ایجاد رعب و وحشت از دیگر شیوه های نظامی بود که موجب تخلیه شهرها توسط نیروهای نظامی عراق بدون هرگونه مقاومت در مقابل نیروهای داعش بود که بر پایه نظریات راهبرد نظامی "إدارة التوحش" استوار بود.

📝 آنچه در کرکوک اتفاق افتاد شیوه خاصی از رویکرد منحصر به فرد داعش موسوم به «سلول های مخفی» است که هر زمان هر مکانی را با استفاده از گروه های انتحاری و حملات چریکی مورد هجوم و سپس سیطره مکانی قرار داده و تلاش می کند همواره فضایی از رعب و وحشت را در جبهه های مختلف زنده نگاه دارد.
.
نویسنده: محمد رضا عشوری
.