با بررسی اختصاری تانک تی 90 ای موجود در سوریه در خدمت شما هستم.

کامنتهای مطلب موشک تاو عمدتا بر طولانی بودن مطلب تاکید داشت بنده باز هم تلاش می کنم کوتاه بنویسم .

موفقیت یک تانک به عوامل متعددی بستگی دارد از جمله آموزش خدمه ، تاکتیک به کارگیری تانک ، نوع تهدید موجود و .... ، بنده برای طولانی نشدن مطلب فقط به بررسی تانک و تا حدودی به توان تانک در برابر تهدیدات می پردازم.

تی 90 کاملا براساس تی 72 ساخته شده ولی از سامانه آتش تی 80 استفاده میکرد ، یک نمونه ارتقا یافته از تی 72که به خاطر عملکرد فاجعه بار تی 72 در نبرد خلیج فارس روسها نام تی 90 را به آن اختصاص دادند.

وزن تی 90 معادل 46.5 تن می باشد.

تی 90 سه خدمه دارد راننده  در جلوی تانک ، توپچی در سمت چپ و فرمانده در سمت راست درون برجک قرار دارد.

به نوع پریسکوپهای به کار رفته برای خدمه در کنار رایانه کنترل آتش دیجیتال به صورت مختصر می پردازم :

راننده دارای یک سامانه دید رو به جلو است که مجهز به سامانه دید شبانه از نوع TVN-5  است.

توپچی از یک سایت با دید شبانه نسل دوم بهره می برد که در کنار رایانه آتش بالستیک از نوع 1 ای 43 و سنسور سنجش باد توان درگیری تا برد 2500 متر در روز و 1500 متر درشب را دارد ( هندی ها توان درگیری در روز را تا 2200 متر عنوان کرده اند ).

فرمانده از یک سایت پانورماتیک با دید شبانه نسل اول استفاده میکند که برد کشف هدف در شب برای آن 700 متر است. این سایت قابلیت هدایت مسلسل 12.7 میلیمتری از درون تانک را به فرمانده می دهد که در نبرد های شهری بسیار مهم است. به تی 72 های سوری توجه کنید اغلب آنها مسلسلهای 12.7 میلیمتری فرمانده از روی آنها باز شده چون در نبرد شهری فرمانده خیلی باید جرات داشته باشد تا پشت مسلسل قرار بگیرد.

در نگاره شماره 1 سایت فرمانده با دایره آبی ، سایت آتش روزانه توپچی با دایره زرد ، سایت آتش شبانه  توپچی با پیکان مشکی و نورافکنهای سامانه چشم قرمز با دایره سرخ رنگ مشخص شده.

سلاح اصلی تانک گونه ای از توپ نصب شده بر روی تی 72 است ، توپ معروف 2 ای 46 ( به جزییات و نوع مهمات پرتاب شونده از این توپ نمیپردازم تا مطلب طولانی نشود ). اما این توپ و سامانه گلوله گذار آن مهمترین مشکل این زره پوش است!

گلوله ها و خرج پرتاب درون یک سینی دقیقا زیر برجک قرارگرفته ، خرج در بالا و مهمات در پایین بر روی هم و در دو ردیف قرار دارند. اصابت مهمات به جلو و یا خصوصا کناره های تانک که زره کمتری دارد و نفوذ آن ، منجر به انفجار مهمات و کشته شدن خدمه میشود که اغلب با کنده شدن برجک همراه است. این در حالی است که در تانکهای غربی با استفاده از گلوله گذار زنجیری و یا خدمه گلوله گذار و ذخیره مهمات در پشت برجک عملا احتمال اصابت گلوله به مهمات ذخیره شده به شدت کاهش یافته.

نگاره شماره 2 سامانه گلوله گذار تانک و نگاره شماره 3 موقعیت قرارگیری کلی سامانه نسبت به تانک را نمایش میدهد ( نگاره 3 از یک کلیپ در مورد تانک تی 90 ام اس برداشته شده ولی برای تی 90 ای هم موقعیت کلی در همین نقطه از تانک می باشد ).

توپ 22 گلوله آماده شلیک و 21 گلوله ذخیره حمل میکند. سرعت بار گزاری مهمات 8 گلوله بر دقیقه می باشد که رقم پایینی در مقایسه با تانکهای غربی می باشد ( ابرامز تا 13 گلوله بر دقیقه با گلوله گزار دستی لود می کند ).

اصلی ترین مهماتی که در جنگهای شهری از تی 90 شلیک میشود مهمات انفجاری شدید 3of26 میباشد که تا برد 9000 متری می توان آن را شلیک کرد ، نگاره شماره 4 این مهمات را نشان می دهد.

دیگر تسلیحات تی 90 شامل مسلسل 7.62 میلیمتری هم محور با توپ اصلی  ، مسلسل کالیبر 12.7 میلیمتری فرمانده با 300 گلوله و برد 2 کیلومتر ( در بالا در مورد مسلسل فرمانده توضیح دادم ) می باشد.

زره تی 90 از دو بخش تشکیل شده یکی پوسته اصلی که در قسمت جلوی برجک از کامپوزیت ساخته شده ولی در کناره های برجک از فولاد استفاده شده و دیگری زره واکنش دهنده کنتاکت 5 که تا 600 میلیمتر در برابر خرج گود و 300 میلیمتر در برابر  مهمات انرژی جنبشی مقاومت دارد. مقاومت در برابر خرج گود ( تنها بخشی که به آن میپردازم مقاومت در برابر خرج گود - همان فناوری استفاده شده در موشکهای ضد تانک - می باشد ) در ناحیه جلوی برجک حدودا بین 1400 تا 870 میلیمتر ، در ناحیه جلوی بدنه بالا 1600 تا 1400 میلیمتر و در جلوی بدنه پایین 450 تا 200 میلیمتر می باشد.

زره تی 90 در همه جا مقاومت یکسانی ارئه نمیدهد که این مسئله یک ایراد بزرگ است و در صورت اصابت مهمات به نقاط ضعیف نفوذ رخ خواهد داد. از سوی دیگر کاهش زره در کناره های تانک باعث میشود در صورت اصابت مهمات از پهلو  که در نبرد شهری بسیار اتفاق می افتد ( از سویی دیگر نوع سامانه گلوله گذار تانک که در بالا اشاره شد ) منجر به یک فاجعه شود. از طرف دیگر یکی از ایرادات اصلی زره واکنش دهنده این است که تنها یک بار قادر به دفع تهدید است و اگر مجددا مهمات به آن محدوده که توسط بلوک واکنش دهنده پوشش داده میشد ، شلیک شود عملا خبری از پوشش زره واکنش دهنده نیست ، ایرادی که زره کامپوزیت تانکهایی نظیر مرکاوا ندارند.

سامانه دفاعی دیگر اشتورا می باشد که از اجزای مختلفی تشکیل شده.

بخش اول که برای مقابله با موشکهایی نظیر کورنت ساخته شده از 4 هشدار دهنده لیزری که پوششی 360 درجه برای تانک ایجاد میکنند و در صورت تابش امواج لیزر دست به پرتاب خودکار نارنجک دودزا برای شکستن قفل لیزری میزنند، تشکیل شده است.

بخش دوم مجموعه چشم قرمز متشکل از دو نورافکن فرو سرخ می باشد که برای انحراف موشکهایی نظیر تاو طراحی شده. این سامانه با ایجاد شعله ای مشابه شعله انتهایی موشک هدایت شونده منجربه خطای سامانه هدایت موشک شده و موشک منحرف می شود ( توضیحات کاملتر در مورد روش هدایت تاو در مقاله قبلی در مورد این موشک ارائه شد و بنده از طولانی تر کردن مطلب خودداری میکنم ). سامانه چشم قرمز 90 درجه در چپ و راست ، 5 درجه در پایین و 25 درجه از بالا را پوشش می دهد.

اما این سامانه چشم قرمز ایراداتی هم دارد اول اینکه عملکرد این سامانه تا حدودی به شانس بستگی دارد! سامانه هدایت موشک باید نور افکنها را ببیند در غیر این صورت ( مثلا پرتاب موشک از پشت برجک ) قادر به منحرف کردن موشک نیست ، ایراد دیگر این است که در محل نصب نور افکنها از زره کنتاکت 5 خبری نیست که به معنای کاهش 600 میلیمتری زره در برابر خرج گود آن هم در جلوی برجک که بیش از همه در خطر هدف قرار گرفتن است ، می باشد .

نگاره شماره 5 تی 90ای را با چشم قرمز روشن نشان می دهد.

روسها ادعا میکنند این سامانه در آزمایشات تا 3 موشک را منحرف کرده ولی هندی ها در نسخه ای که از روسها تحویل گرفتند چشم قرمز را حذف کردند و به جای آن کنتاکت را نصب کردند.

موتوری که بر روی اغلب تانکهای تی 90 موجود در خدمت روسها نصب شد از نوع 12 سیلندر با توان 920 اسب بخار می باشد که تانک را به سرعت 65 کیلومتر بر ساعت در جاده می رساند ، تعداد محدودی هم با موتور 840 اسب بخاری تولید شدند. نکته مهم در مورد تی 90 این است که اغلب به غلط آن را تانکی چالاک در مقایسه با نمونه های غربی می دانند در حالی که حداقل در مورد نسخه موجود در خدمت روسها این مسئله به هیچ وجه صادق نیست! برای معیار چالاکی از فاکتور رانش به وزن استفاده میشود که برای تی 90 رقم 19.8 می باشد ( در نسخه با موتور 920 اسب بخاری ) این در حالی است که این فاکتور برای تانک آبرامز ای 2 رقم قابل ملاحظه 24 اسب بخار بر تن می باشد. آنچه که اغلب اوقات در نمایشگاههای نظامی از پرش تی 90 نمایش داده می شود در حقیقت هیچ فاکتور مهمی نیست که بماند! کار سامانه رانش و تعلیق تانک را تمام می کند و تانک پس از چند نمایش نیاز به یک اوورهال اساسی دارد!!!!

برد تانک به صورت انتقالی با دو مخزن سوخت کمکی 700 کیلومتر  می باشد.

و اما جمع بندی نهایی ، حقیقت امر این است که تی 90 موجود در خدمت روسها ( و ایضا در سوریه ) به هیچ وجه تانک مناسبی برای صحنه نبرد امروز که پر از انواع تهدیدات ضد زره است نمی باشد ( اما بسیار سر تر از تانکهای موجود در ارتش سوریه است ) ، کافی است یک تاو نسخه D ویا E از پهلو به تانک اصابت کند ، به احتمال بسیار زیاد تانک قادر به دفع تهدید نیست ، نفوذ موشک همانا و انفجار مهمات موجود در سامانه گلوله گذار چرخ و فلکی ، شاهکاری وحشتناک را رقم خواهد زد! ( این مسئله را تی 72 با بارگزاری مشابه بارها اثبات کرده ). در این بحث نمی گنجد که به سایر ابعادی که باید یک تانک مدرن از عهده آن بربیاید ( از جمله سامانه قدرت با قابلیت تعویض سریع یا حفاظت یکسان در تمام نقاط تانک و .... ) بپردازیم ولی امیدوارم اگر قرار شد کشور ما این زره پوش را خریداری نماید نسخه ام اس از آن باشد ( که البته بسیار بعید است!!!!! ) ، نگاره شماره 6 تانک تی 90 ام اس را نشان میدهد که حداقل در بعد زره و سامانه کنترل آتش چیزی از تانکهای غربی کم ندارد ولی به تولید انبوه نرسیده.


روسها مدتهاست برتری زرهی را به غرب باخته اند ، شاید آرماتا بتواند این برتری را دوباره بازگرداند.

محمد قرائی

اسفند 1394